Komut Satırı (Kabuk) ve Temel Komutlar
--------------------------------------
Eğitmenler:
-----------
Ali Burak Öncü
Doruk Fişek
Aydın Doyak - aydindoyak@ozguryazilim.com.tr
Samed Beyribey
Levent Emmungil
Emre Eryılmaz

[!] rm dosyam[!9] dosyam 9 dışındaki tüm dosyaları sil.
!! --- son verilen komutu tekrarlar.
-rwx-r--r-- --- baştaki çizgi dosya anlamındadır. d olsaydı dizin olduğu anlaşılacaktı. l olsaydı link olduğu anlaşılacaktı, linkin sonunda ait olduğu yol da görünecekti. r read yani okuyabilir, w write yani yazabilir, x ise çalıştırılabilir anlamına gelir. Birinci grup dosya sahibinin izinleridir. İkinci grup kullanıcının ait olduğu grupların izinleridir. Üçüncü grup ise diğerlerinindir.
./ --- programı çalıştırır.
adduser admin --- admin kullanıcısını ekle.
Alt + d --- sağdan komut siler.
apropos directory --- Man dosyaları içinde (mesela örneğimizde) directory geçen dosyaları aratır.
arp --- IP adresi, MAC adresi ve gateway adresini verir.
sudo apt-cache search paket adı --- ilgili paketin depolarda olup olmadığını yoklama.
bg --- durdurulmuş işlemi arkaplanda sürdürür.
sudo blkid --- disklerin label ve uuid değerlerini verir.
cal --- içinde bulunulan ayın takvimini gösterir.
cat dosya adı --- dosya içeriğini baştan itibaren okur.
tac dosya adı --- dosya içeriğini sondan başa doğru okur.
cat /etc/passwd | grep kullanıcı-adı --- pipe ile arama. | (pipe) ile
cat /etc/shadow --- hashlenmiş halde kaydedilen şifreleri görmek için (hangi şifreleme algoritası oldugunu öğrenmek için ilk 3 karakter).
cat /proc/cpuinfo --- CPU bilgisi.
cat /proc/meminfo --- Memory bilgisi.
sudo cat /var/log/syslog | grep error --- syslog dosyasında geçen error kelimelerini bul.
cd .. --- bir üst dizine gider
cd - --- bir önceki dizine gider.
cd ~ --- bulunulan dizinden doğrudan /home dizinine döner.
chattr +i dosya-adı --- dosyalar silinemesin, dokunulmaz olsun.
chattr -i dosya-adı --- dosyaların koruması kaldırılıyor.
chattr +a (append) dosya-adı --- Varolan satırları korur, altına satır eklenmesine izin verir.
chmod sayı dosya --- belirtilen dosyanın izinlerini değiştirmeye yarar. Her basamak kullanıcı, grup ve diğerlerini ifade eder ve 3 hanede kullanılır: a) okuma (r) 4, yazma (w) 2, çalıştırma (x) 1.
chmod 777 --- her şey okunabilir, yazılabilir ve çalıştırılabilir.
chmod 755 --- sahibi okur, yazar ve çalıştırılabilir. Diğerleri okuyup çalıştırabilirler ama yazamazlar.
chown (sudo chown kullanıcı adı dosya/dizin adı) --- kullanıcıya dosyaya erişim izni verir.
sudo chown -R kullanıcı adı dosya/dizin adı --- kullanıcıya alt dizinleriyle birlikte erişim izni verir.
clear --- terminali temizler.
kaynaktan paket derleme:
./configure --prefix=/usr
make
make install
.
cp --- dosyaları kopyalama.
cp dosya1 dosya2 --- dosya1'i dosya2'ye kopyalar.
cp -r dizin1 dizin2 --- dizin1'i dizin2'ye kopyalar. dizin2 yoksa oluşturur.
CTRL + a --- satır başına gider.
CTRL + c --- komutu durdurur, sona erdirir.
CTRL + d --- terminalden çıkış.
CTRL + e --- satır sonuna gider.
CTRL + l --- Terminali temizle
CTRL + n --- Bir sonraki komutu gösterir.
CTRL + r --- komut geçmişinde arama yaptırır.
CTRL + u --- tüm satırı siler.
CTRL + w --- ya da ALT + backspace --- mevcut satırda bir kelime siler.
CTRL + z --- komutu durdurur, devam etmek için fg, arka planda devam etmek için bg kullanılır.
CTRL + ALT + F1 --- ana konsola düşürür.
date --- mevcut saat ve tarihi gösterir.
dd if=/dev/random of=/dev/sdb --- flash disk veya HDD üzerine rastgele veri yazdırarak eski verilerin temizlenmesi sağlanır.
dd if=/dev/urandom of=/dev/sdb --- flash disk veya HDD üzerine rastgele veri yazdırarak eski verilerin temizlenmesi sağlanır.
dd if=home/kullanıcı-adı/tails-i386-1.1.iso of=/dev/sdb --- CD/DVD'yi flash diske yaz.
dd if=/dev/zero of=/home/kullanıcı-adı/disk bs=1M count=2048 --- kullanıcı dizinine disk adlı 2048 MB'lik bir dosya yapar.
sudo mkfs.ext4 /home/kullanıcı-adı/disk disk adlı dosyayı ext4 formatlı dosyaya dönüştürür.
mkdir /home/kullanıcı-adı/bagla --- disk adlı ext4 dosyayı bağlamak için bagla isimli bir dizin oluşturur.
sudo mount /home/kullanıcı-adı/disk /home/kullanıcı-adı/bagla --- disk adlı ext4 dosya bagla isimli dizine bağlanır.
df -h --- son durum görülür.
dd if=/dev/zero of=/home/kullanıcı-adı/swap bs=1M count=2048 --- kullanıcı dizinine swap adlı 2048 MB'lik bir dosya yapar.
sudo mkswap /home/kullanıcı-adı/swap --- swap adlı dosyayı swap dosyasına dönüştürür.
sudo swapon /home/kullanıcı-adı/swap --- swap dosyasına dönüştürülen swap adlı dosyayı swap olarak bağlar.
df --- disk kullanımını gösterir.
df -h --- disklerin kullanım oranlarını verir.
sudo diff -Nur /etc/passwd- /etc/passwd --- sistemdeki kullanıcıların user ID vb. özelliklerini verir.
dig domain --- belirtilen alan adının DNS bilgilerini verir.
dig -x host --- PTR kaydını gösterir.
sudo dpkg -i paket adı --- paket kurulumu.
dpkg -l paket adı --- versiyon bilgisi.
dpkg -L paket adı --- paket hangi dizinler altında?
du --- dizinin kullandığı disk alanını gösterir.
sudo du -hs /etc --- /etc'nin anlaşılabilir miktarını yaz.
echo $? --- kullanılan komutun düzgün çalışıp çalışmadığını gösterir. 0 çıktısı düzgün çalıştı demektir.
echo "b" > /proc/sysrg-trigger --- uzaktayken bilgisayarınızı herhangi bir nedenle yeniden başlatmanız gerekirse, mesela SSH ile bağlanıp bu kod ile yeniden başlatabilirsiniz.
b + PrintScreen + AltGr --- önünüzdeki bilgisayarınızı yeniden başlatabilirsiniz.
echo "Merhaba." >> bir.txt ---dosya içine yaz.
echo path --- path ekleme.
echo $OLDPWD --- gidilen bir önceki dizini gösterir.
exit --- terminalden çıkış.
Farenin topunu çevirerek yukarı doğru olan kodları görebilirsin.
fg --- arkaplandaki işi ön plana getirir.
fg n --- n numaralı işi ön plana getirir.
find --- her türlü dosyayı cok  ̧ceşitli kriterlere göre arayabilirsiniz.
find -type f -exec chmod 644 {} \; --- tüm dosya izinlerini 644 yap.
find /usr/share/doc -name README --- söz konusu dizindeki README dosyalarını aratır.
Arama yaparken joker karakterleri kullanabilirsiniz ancak bu durumda onları çift tırnak içine almanız veya ̈onlerine ters bölü (backslash) koymanız gerekir. Örnek: find /usr/share/doc -name README\*
Bu durumda çıktı:
/usr/share/doc/gstreamer0.10-plugins-base-apps/README.Debian
/usr/share/doc/gstreamer0.10-plugins-base-apps/README.gz
gibi verileri içerecektir.
find ile arama yaparken büyük küçük harf ayrımı yapmak istemeyebilirsiniz:
find /usr/share/doc -iname readme
-iname seçeneği büyük küçük harf ayrımını ortadan kaldırır.
find . -name \? -mtime -1 --- Son 24 saat içinde oluşturulmuş dosyaları arayabilirsiniz.
find . -name \? -mtime +0 --- 24 saatten ̈once oluşturulmuş dosyaları arayabilirsiniz.
find . -name \? -daystart -mtime +0 -mtime -3 --- Günün başlama anından itibaren oluşturulmuş dosyaları arayabilirsiniz.
find /usr/bin -type f -- --- -size seçeneği dosyaları büyüklük kriterine göre aramanızı sağlar.
Örneğin /usr/bin dizini içinde boyu 50 byte’tan küçük olan dosyaları bulmak isterseniz:
find /usr/bin -type f -size -50c
finger kullanıcı --- kullanıcı hakkında bilgi verir.
free --- sistemde kullanılan RAM, tampon bellek, önbellek değerlerini verir.
free -m --- sistemde kullanılan RAM, tampon bellek, önbellek değerlerini verir.
fsck -a --- kontrolü yapılan dosya sisteminde var olan sorunları otomatik giderir.
grep ifade dosya --- metin dosyasında geçen ifadeleri aratır.
grep 'aranan ifade' -R aranan dizin --- belirtilen dizinde söz konusu ifadeyi arar.
grep -r ifade dir --- belirtilen dosyalarda ifadeyi özyineli aratır.
grep -i --- küçük büyük harf ayrımı yapmadan işlem yapar.
grep -R --- alt dizinleriyle birlikte bütün dosyaları listeler.
komut | grep ifade --- komutun çıktısında ifadeyi aratır.
groups kullanıcı adı --- kullanıcının dahil olduğu grupları gör.
gzip dosya --- dosyayı sıkıştırır ve uzantısını gz yapar.
gzip -d dosya.gz --- sıkıştırılmış dosyayı açar.
head dosya --- dosyanın ilk 10 satırını gösterir.
tail dosya --- dosyanın son 10 satırını gösterir.
tail -f dosya --- dosyanın son 10 satırını anlık gösterir.
history -c --- komut geçmişini temizler.
host IP adresi --- IP adresinin sahibini verir.
whois IP adresi --- IP adresinin sahibi olan siteyi verir.
whois site-adı --- site sahibiyle ilgili bilgi verir.
hostname ya da hostname -f --- makine adını verir.
htop --- süreçleri gösteren ayrıntılı top uygulamasını başlatır.
ifconfig -a --- bilgisayarın IP adresini verir.
ip a --- PI adresini görüntüler.
ip route --- yönlendirme tablosunu çalıştırır.
killall uygulama-adı --- süreci öldürür.
kill pid --- belirtilen süreci sonlandırır.
pkill -f uygulama-adı --- süreci öldürür.
ln -s --- kısayol yap.
ln -s dosya bağ --- belirtilen dosyaya sembolik bağ oluşturur.
locale --- sistemde kullanılan dilleri listeler.
locate dosya --- belirtilen dosyayı aratır.
lost + found --- (kayıp eşya bürosu) Kazara diskin üzerindeki dosyalardan biri tabloda (FAT: File Allocation Table -FAT ismi oradan geliyor- disk yerleşim tablosu) tanınmıyorsa, alınıp lost + found'a yerleştiriliyor. Her diskin başında böyle bir tablo bulunur. FSCK (File System Check); dosya sistemini kontrol eder. lost + found'daki dosyalara yer bulabileceği gibi, lost + found'a yeni dosyalar da ekleyebilir. FSCK, Windows'ta başlangıçtaki disk kurtarmayla aynıdır.
ls --- dosyaları listeler.
ls -al --- a gizli olanları, l ise uzun ve ayrıntılı görüntülüyor.
ls bir --- bir adlı klasörün içini görüntüler.
ls -d /etc/g* --- /etc i ̧cinde yer alan ve ismi g ile ba ̧slayan t ̈
um nesneleri listeler.
ls -dl --- bulunduğumuz klasöre bakar.
ls -i --- inode'ları gösterir.
ls -l /dev/disk/by-uuid --- blkid gibi disklerin label ve uuid değerlerini verir.
ls -l dizin adı --- dizinin tam bir listesini verir.
ls -l dosya adı --- Dosyaların boyutunu verir, gizli dosyaları vermez.
ls -R --- Alt alta dizinlerin içeriğine bakar.
man komut --- belirtilen komutun kullanım klavuzu.
mkdir dizin-adı --- belirtilen isimde dizin yapar.
mkdir -p klasör/klasör --- içiçe klasör oluşturma.
sudo mkdir -p /home/kullanıcı-adı && echo "Başarılı"
more dosya --- dosyanın çıktısını sayfalayarak gösterir.
mount --- nereye ne bağlı?
sudo mount -o remount,ro /boot --- /boot'u yeniden bağla ama yalnızca okunur olarak bağla.
mv --- dosyaları taşıma.
mv dosya1 dosya2 --- dosya1'in adını dosya2 yapar.
netstat -a --- TCP, UDP dahil tüm bağlantıları listeler
netstat -t --- TCP'yi listeler.
netstat -u --- UDP'yi listeler.
netstat -l --- dinlenen portları listeler.
netstat -n --- Herhangi bir alan adının çözümlenmesini engeller.
netstat -p --- portları ekrana yazdırır.
netstat -i --- bilgisayar üzerindeki interfaceleri listeler.
netstat -s --- istatistikleri listeler.
netstat -c --- netstat'ın her saniye güncellenmesini sağlar.
passwd -h --- passwd komutunun seçeneklerini verir.
ping getgnu.org --- hedefe ping atar ve sonuçlarını gösterir.
pluma etc/group --- gruplara ve hangi gruba üye olduğuna bak.
ps aux | grep program adı --- programın bilgisexitayarda kurulu olup olmadığını sorgulama.
ps --- çalışan süreçleri gösterir.
ps fx --- çalışan süreçleri alt süreçleriyle gösterir.
pstree --- çalışan süreçleri ağaç olarak gösterir.
ps x --- çalışan süreçleri gösterir.
ps xfa --- sistemde çalışan tüm süreçleri gösterir.
ps xfau --- sistemde çalışan tüm süreçleri kullanıcısıyla birlikte gösterir.
pwd --- mevcut dizini gösterir.
rm dosya-adı --- dosyaları siler.
rm -r dizin --- belirtilen dizini siler.
rm -i --- dosyaları silmeden önce onay ister.
rmdir --- dizinleri silmek için kullanılır.
rm -rf --- belirtilen dizini silmeye zorlar.
rpm qa --- sistemdeki paketleri listeler.
rpm -qa | grep paket adı --- paketin yüklü olup olmadığını bildirir.
rpm -i paket adı --- paket kurulumu.
rpm -ivh paket adı --- paket kurulumu.
rpm -i h paket adı --- paket kurulumu.
sudo service network-manager start --- network servisini başlatır.
sudo service network-manager stop --- network servisini durdurur.
shift + insert --- kopyalanmışı terminale yapıştırır.
Soru işareti ’?’ herhangi bir tek karakterle eşleşir. dosyam? belirtimi dosyam ile başlayıp bir tane daha karakter içeren nesnelerle eşleşir.
nslookup yahoo.com --- yahoo.com'un IP adresini bul.
ssh kullanici@sunucu --- belirtilen makineye bağlanır.
ssh port-numarası kullanici@sunucu --- belirtilen sunucuya belirtilen porttan bağlanır.
ssh-copy-id kullanici@sunucu --- parolasız giriş için ssh anahtarını belirtilen sunucuya kopyalar.
su kullanıcı-adı --- terminalde kullanıcı değiştirme.
sudo nano /etc/shadow --- şifrelerin tutulduğu dosyayı aç.
sudo -s --- root yapar
sudo pluma /etc/sudoers --- sudo yetkisine sahip olanları gör, değiştir.
sudo swapoff -a --- bütün takas alanlarını kapatır.
tail -f dosya --- blogtaki değişiklikleri canlı olarak izleme olanağı verir.
tar cf sıkıştırılacak-dosyanın-adı.tar sıkıştırılacak dosya --- dosyayı tar olarak sıkıştırır.
tar cf dosya.tar.gz dosya --- sıkıştırılmış tar arşivi oluşturur (gzip).
tar cf dosya.tar.bz2 dosya --- sıkıştırılmış tar arşivi oluşturur (bzip2).
tar cfz sıkıştırılacak-dosyanın-adı.tar.gz sıkıştırılacak dosya --- dosya tar.gz olarak sıkıştırır.
tar cfj sıkıştırılacak-dosyanın-adı.tar.bz2 sıkıştırılacak dosya --- dosya tar.bz2 olarak sıkıştırır.
tar xf dosya.tar --- dosya.tar içinden dosyaları açar.
tar xf dosya.tar.gz --- sıkıştırılmış arşivi açar.
tar xf dosya.tar.bz2 --- sıkıştırılmış arşivi açar.
file oluşturulan.tar.gz --- tar.gz dosyası hakkında bilgi verir.
top --- işlemciyi (CPU) kullanan işlemleri, tüm süreçleri gösterir.
touch bir.txt --- bir txt adlı dosyayı oluşturur.
uname -a --- sistem bilgisi (çekirdek sürümü, çekirdeğin derlendiği tarih, sistem mimarisi).
uptime --- makinenin ne kadar zamandır açık olduğunu gösterir.
userdel kullanıcı-adı --- kullanıcıyı siler.
usermod -aG wheel admin --- admin kullanıcısını wheel grubuna gönder.
vi .bashrc --- Debian, Ubuntu için bashrc açılımı.
vi /etc/bash.bashrc --- Linux Mint için bashrc açılımı.
w --- sistemle ilgili özet bilgiler verir.
wget file --- dosya indirir.
wget -c file --- durdurulmuş indirmeye devam eder.
whereis program adı --- bir programla ilgili daha  ̧cok bilgiye erişmek istiyorsanız.
which program adı --- ilgili programın yolunu söyler.
which -a program adı --- ilgili programın yolunu tüm dizinlerde gösterir.
whoami --- giriş yapan kullanıcıyı gösterir.
whois domain --- belirtilen alan adının kayıt bilgilerini gösterir.
yum install paket --- belirtilen paketi kurar.
yum remove paket --- belirtilen paketi kaldırır.